Eleos Polska » Z duchowieństwem i pracownikami parafii Dekanatu Warszawskiego o handlu ludźmi

Jak rozpoznać ofiarę handlu ludźmi, jak zachować się w otoczeniu potencjalnej ofiary, co zrobić, kiedy wydaje nam się, że mamy do czynienia z osobą wykorzystywaną i dokąd zgłosić swoje podejrzenia – odpowiedzi na tego typu pytania mieli okazję usłyszeć uczestnicy szkolenia „HANDEL LUDŹMI W XXI W. DEFINICJA ZJAWISKA I PRZECIWDZIAŁANIE”.

Szkolenie odbyło się we wtorek w Centrum Kultury Prawosławnej w Warszawie, a jego organizatorem był Prawosławny Metropolitarny Ośrodek Pomocy ELEOS oraz międzynarodową fundacją A21, która przeciwdziała handlowi ludźmi. Fundacja działa w 19 krajach na całym świecie, w tym również w Polsce. Prowadzi wiele kampanii społecznych, szkoleń dla wolontariuszy, pracowników społecznych, ale także dla duchownych.

"Kościół od zawsze był miejscem, gdzie ludzie przychodzą w potrzebie, w problemie szukając otuchy i pocieszenia. Jesteśmy przekonani, że jeśli ktoś ucieka przed sytuacją związaną z handlem ludźmi też przyjdzie do kościoła. Dlatego uważamy, że niezmiernie ważne jest, by duchowni wiedzieli, jak postępować, jak poradzić prewencyjnie i jak ratować osoby w takiej sytuacji” – podkreślała p. Karolina Dudzic z fundacji A21, która prowadziła szkolenie.

Ekspertka zwracała jednocześnie uwagę, że duchowni spotykają się często z osobami z grupy podwyższonego ryzyka. Wskazała, że wśród osób narażonych na niebezpieczeństwo są określone grupy społeczne i narodowościowe. Podkreśliła, że zazwyczaj są to osoby poszukujące pracy, które często są gotowe do poświęceń, a nawet podjęcia różnego rodzaju ryzyka, aby uzyskać środki do życia. Nierzadko są to obcokrajowcy, nie do końca znający polski rynek pracy, którzy nie wiedzą, w jaki sposób odpowiednio weryfikować oferty dotyczące zatrudnienia, ale i również ofert ogłaszających wynajem mieszkań, pokoi lub miejsc w akademikach.

„Na pewno są to także młode kobiety, często zdesperowane, które są w stanie zrobić naprawdę bardzo wiele, by mieć męża i dzieci, często są nawet gotowe wplątać się w nie do końca zdrowe relacje” – wyliczała p. Karolina. „Zdecydowanie wśród grupy szczególnie narażonej na niebezpieczeństwo są również dzieciaki, które spędzają teraz mnóstwo czasu w internecie, często bez kontroli i nadzoru ze strony dorosłych” – dodała.

Ekspertka z fundacji A21 uczula osoby, które szkoli, że handel ludźmi to bardzo szeroko pojęte przestępstwo. „To nie jest zwykła kradzież. Przestępstwem związanym z handlem ludźmi może być zarówno sytuacja, w której ktoś przez dwa miesiące jest wykorzystywany do pracy przymusowej, jak również sytuacja, kiedy ktoś przez dziesięć lat był przymuszany do prostytucji. Dlatego na szkoleniach powtarzamy: przede wszystkim otwórz oczy! Rozmawiaj z osobą, która znalazła się w problemie. Obserwuj, czy sytuacja, w której się znajduje nie ma związku z handlem ludźmi” - podkreślała.

Zaznaczyła, że z problem może się zetknąć każdy z nas. Dlatego też, w szkoleniu wzięli udział zarówno duchowni z dekanatu warszawskiego i kapelani służb mundurowych, jak również osoby świeckie, w tym m.in. przedstawiciele siestriczestwa, bractw, osoby zaangażowane w codzienne życie parafii (obywatele Polski i Ukrainy). W zajęciach uczestniczyły także nastolatki z Polski i Ukrainy, które szczególnie zainteresowane były tematyką związaną z zagrożeniami w cyberprzestrzeni.

Podczas szkolenia uczestnicy dowiedzieli się, jak precyzyjnie definiować zjawisko handlu ludźmi i nauczyli się rozpoznawać różnego rodzaju zagrożenia z tym związane. Ponadto, co równie istotne, dowiedzieli się również, jak reagować i dokąd zgłaszać tego typu formy przestępstwa.

Szkolenie było równocześnie świetną okazją do dyskusji i podzielenia się osobistymi doświadczeniami, z jakimi duchowni spotkali się w trakcie swojej posługi duchowej.

Ks. prot. ppłk mgr Łukasz Godun z Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego proboszcz parafii wojskowej w Warszawie mówił, że z problemem dotyczącym nielegalnego wykorzystywania ludzi poprzez ograniczania ich wolności, ma również styczność działając w strukturach kościelnych, do których o pomoc zwracają się poszkodowani. „Dzięki szkoleniu miałem okazję wysłuchać konkretnych przykładów, historii ofiar handlu ludźmi. To na pewno pogłębiło świadomość wszystkich uczestników na temat tej wielkiej niesprawiedliwości i cierpienia, jaka spotkała ofiary takich przestępstw”– powiedział po szkoleniu duchowny. Przyznał jednocześnie, że wiedzę, którą zdobył na szkoleniu będzie mógł wykorzystać w swojej codziennej pracy, gdyż z problemem tym coraz częściej spotykamy się także w naszym otoczeniu. „Myślę, że każdy duchowny, również kapelan wojskowy spotyka się z takimi sytuacjami, (…) chociaż w codziennej pracy nie zawsze pielęgnujemy świadomość o niebezpieczeństwie, jakie niesie ze sobą przestępstwo, jakim jest handel ludźmi. Dzięki szkoleniu mogliśmy sobie uświadomić wszelkiego rodzaju krzywdy, które kryją się pod hasłem handel ludźmi” – powiedział. „Świadomość mechanizmów, jakimi posługują się przestępcy, pozwoli nam przyspieszyć reakcję i uniknąć potencjalnych błędów. Czasem chciałoby się komuś pomóc, a nie zawsze wiemy jak to zrobić” – powiedział.

Duchowny zwrócił przy tym uwagę, że ofiarami handlu mogą być osoby w różnym wieku i różnym statusie społecznym. Z kolei przestępca, który poszukuje osób, które chce wykorzystać, nie zawsze będzie wyglądał, jak typowy przestępca. Może nas zmylić. „To może być również niewinnie wyglądająca babcia” – zaznaczył.

W podobnym duchu wypowiadał się inny ks. Andrzej Bołbot, proboszcz parafii św. Aleksandry w Stanisławowie i Naczelny Prawosławny Kapelan Policji, który również uczestniczył w szkoleniu. Zdaniem duchownego, tego typu szkolenie to nowe doświadczenie, które pomaga duchownym umiejętnie i w porę reagować na sytuacje, z którymi mamy do czynienia coraz częściej, szczególnie w ostatnim czasie, kiedy w Polsce przebywa sporo emigrantów z sąsiedniej Ukrainy. „Pojawiają się w związku z tym nowe zagrożenia i nowe wyzwania. A tego typu szkolenia są niezbędne, bo sprawiają, że możemy być lepiej przygotowani” - zauważył. Ksiądz podkreślił również, że niezmiernie istotna jest w takich sytuacjach umiejętność rozmowy. „Jako duchowni musimy wiedzieć, w jaki sposób rozmawiać z takimi ludźmi. Nie jesteśmy tylko duchownymi, ale musimy być także psychologami, dlatego bardzo wartościową jest wiedza o tym, jak rozmawiać, aby zyskać zaufanie i pomóc” - zaznaczył. Bezpośrednio jeszcze nie spotkał się z ofiarami handlu ludźmi, choć - jako kapelan – otrzymywał zgłoszenia o przestępstwach noszących znamienia handlu ludźmi. „Otrzymywałem zgłoszenia od osób, które obawiały się zwrócić o pomoc do odpowiednich organów prawa, bądź też nie uzyskały odpowiedniej pomocy z innych miejsc, dlatego wolały udać się do duchownego” – powiedział kapelan. Dodał, że przypadki te dotyczyły uprowadzenia matek z dziećmi.

Uczestnicy szkolenia dopytywali o statystyki na temat handlu ludźmi. Jak wyjaśniła ekspertka z fundacji A21, z uwagi na szczególny charakter przestępstw znacznie bardziej miarodajne są raporty organizacji zwalczających handel ludźmi, niż statystyki policyjne, które nie są pełne. Wynika z nich jednoznacznie, że najczęściej ofiarami handlu ludźmi padają kobiety. Wyjątkiem jest Ukraina. Tu dominują mężczyźni skłaniani do "niewolniczej pracy" (statystyki sprzed wojny).

Pani Olga Charkiewicz, przewodnicząca Siestriczestwa działającego przy Katedrze Metropolitalnej pw. św. Marii Magdaleny w Warszawie, podkreślała, że we wspólnocie, którą prowadzi działają głównie kobiety. W ostatnich latach poza Polkami, do Siestriczestwa przynależą również panie, które przyjechały do naszego kraju z Ukrainy, Białorusi i Bułgarii. „Kiedy rozpoczęła się wojna w Ukrainie zaczęły docierać do nas informacje z granicy polsko-ukraińskiej o niebezpiecznych sytuacjach. Zmęczone kobiety uciekające przed wojną z dziećmi otrzymywały od nieznanych im osób propozycje dalszego transportu w niewiadomym kierunku. Gdy się o tym dowiedziałam zaczęłam uczulać panie z naszej wspólnoty o potencjalnym niebezpiecznie, jakie może się z tym wiązać” – wspomina pani Olga, która spotkała się z przypadkiem wykorzystywania ludzi w celach czerpania z tego korzyści materialnych. Pracując jako tłumacz przysięgły została poproszona o wsparcie w porozumieniu się z ofiarą. „Na jednym z warszawskich skrzyżowań przesiadywała żebrząca kobieta na wózku inwalidzkim. Miała ze sobą dziecko. Kiedy przyjrzała się temu policja, okazało się, że nie było to jej dziecko, tylko jakieś dziecko z Ukrainy, które wykorzystywano do żebractwa” – wspominała pani Olga. „Dlatego uważam, że takie szkolenie jest bardzo ważne i pożyteczne dla każdego człowieka, a tym bardziej dla naszej prawosławnej społeczności. Mamy kontakt z ludnością ukraińską, która znalazła schronienie w Polsce, a szczególnie duchowni na co dzień mają styczność z osobami przychodzącymi do świątyni poszukującymi pomocy” – mówiła.

Zwróciła również uwagę, że przed naszą warszawską świątynią przesiadują osoby zajmujące się żebractwem. „Podejrzewamy, że cel może być bardzo różny. Mogą to być osoby cierpiące nędzę, Mogą jednak być również ofiary zorganizowanych grup, być może przestępczych, ponieważ osoby te regularnie rotacyjnie się zmieniają. Gdy jedne znikają, w ich miejsce pojawiają się kolejne” – zauważyła. „Dzięki szkoleniu dowiedziałam się, jaka jest skala problemu, nie tylko w Polsce, ale także w Europie i na całym świecie. To drugie pod względem dochodowości, przestępstwo w świecie. Dowiedziałam się też, w jaki sposób rozpoznawać ofiary, co jest niezmiernie trudne. Myślę, że teraz będzie mi łatwiej, bo wiem już, jak powinnam się zachować jak zareagować, jak kontaktować się z organizacjami przeciwdziałającymi handlowi ludźmi i gdzie zgłaszać tego typu sytuacje” – podkreśliła.